Tổng kết 10 sự kiện đáng chú ý liên quan đến phong trào dân chủ ở Việt Nam năm 2014

Dân Luận tổng hợp

1. Chính quyền liên tục đàn áp, hành hung và sách nhiễu những người đối lập

Ngay cả khi Việt Nam đã là thành viên của Hội đồng Nhân Quyền, chính quyền vẫn không ngừng ra tay đàn áp những người đối lập cũng như thân nhân của họ. Danh sách những người bị côn đồ, được cho là lực lượng an ninh mặc thường phục, hành hung bao gồm Lê Quốc Quyết (em trai của luật sư Lê Quốc Quân), Nguyễn Văn Thạnh, gia đình cựu tù nhân lương tâm Huỳnh Ngọc Tuấn, ký giả Trương Minh Đức, cựu tù nhân chính trị Nguyễn Bắc Truyển, nhà hoạt động Nguyễn Hoàng Vi… Đặc biệt nghiêm trọng là trường hợp của nhà hoạt động Thúy Nga, chị đã bị 5 tên côn đồ truy sát gây gãy xương bánh chè chân phải, cổ tay trái, hai bắp tay, hai vai, đùi trái và đầu đều bị bầm dập thâm tím. Ngay cả Tổng lãnh sự Pháp tại Sài Gòn cũng bị xô đẩy khi tới chứng kiến vụ chạm trán giữa các nhà hoạt động và côn đồ.

Bên cạnh đó, chính quyền Việt Nam luôn tìm cách sách nhiễu nơi ở và ngăn cản quyền tự do đi lại và cư trú của công dân. Anh Nguyễn Văn Thạnh – thành viên của phong trào Con Đường Việt Nam, chị Đinh Phương Thảo, con gái của thầy Đinh Đăng Định, nhóm sinh viên Lý Quang Sơn, blogger Đinh Nhật Uy liên tục phải chuyển nơi ở vì sự can thiệp của lực lượng an ninh. Các nhà hoạt động Nguyễn Ngọc Như Quỳnh, Phạm Bá Hải, Phạm Lê Vương Các và tiến sĩ Nguyễn Quang A bị cản trở hoặc câu lưu khi tham gia các buổi hội thảo về nhân quyền tại Hà Nội và Sài Gòn.

2. Sự kiện Kiểm điểm Định kỳ Phổ quát về nhân quyền của Việt Nam (UPR)

Buổi Kiểm Điểm Định Kỳ Phổ Quát (UPR) về nhần quyền lần thứ hai dành cho Việt Nam diễn ra vào 5/2/2014, và phiên thông qua báo cáo UPR của Việt Nam diễn ra vào 20/6/2014. Việt Nam đã chấp thuận 182 trên tổng số 227 khuyến nghị của các nước thành viên về cải thiện nhân quyền. Trong số 45 khuyến nghị mà Việt Nam bác bỏ lại chủ yếu là các khuyến nghị quan trọng yêu cầu chính phủ công nhận các quyền dân sự, chính trị, kinh tế và văn hóa của công dân.

Điều đáng chú ý trong đợt Kiểm Điểm Định Kỳ Phổ Quát lần này là lần đầu tiên có sự tham gia tích cực của các hội nhóm xã hội dân sự của Việt Nam, bao gồm iSEE, Mạng Lưới Blogger Việt Nam, No-U Hà Nội, No-U Sài Gòn, Con Đường Việt Nam, VOICE, Phật Giáo Hòa Hảo Truyền thống, Hội Ái hữu Tù nhân Chính trị và Tôn giáo Việt Nam v.v... Họ đã cử đại diện sang Geneva đưa các khuyến nghị về các lĩnh vực khác nhau, và tổ chức các buổi hội thảo trước và sau phiên điều trần ở Việt Nam, với sự tham gia của đại diện một loạt đại sứ quán nước ngoài như Đức, Thuỵ Điển, Úc, Hà Lan, Na Uy, liên minh EU, Bỉ v.v...

3. Một số tù nhân lương tâm Việt Nam được phóng thích trước thời hạn

Chân dung các tù nhân lương tâm

Liên tục trong tháng Ba và tháng Tư, chính quyền đã trả tự do cho các tù nhân chính trị như Nguyễn Hữu Cầu (được biết ông Cầu là tù nhân chính trị bị giam giữ lâu nhất từ trước đến nay), thạc sĩ Nguyễn Tiến Trung, tù nhân lương tâm Vi Đức Hồi, Trần Tư, Nguyễn Tuấn Nam và Đậu Văn Đương đều được thả trước thời hạn.

Ngày 27/6, cô Đỗ Thị Minh Hạnh bất ngờ được trả tự do sau khi chấp hành án được 4 năm. Được biết, trước đó vào ngày 17/1, bà Trần Thị Ngọc Minh, mẹ của cô Đỗ Thị Minh Hạnh đã có buổi điều trần trước Ủy ban Nhân quyền Tom Latos tại Hạ viện Hoa Kỳ.

Đáng chú ý nhất là tiến sĩ Luật Cù Huy Hà Vũ, ông được phóng thích vào ngày 7/4 nhưng ngay sau đó ông đã bị đưa thẳng ra sân bay để sang Mỹ. Tương tự với trường hợp của blogger Điếu Cày – Nguyễn Văn Hải, ông bất ngờ được trả tự do vào ngày 21/10 nhưng sau đó cũng bị trục xuất sang Mỹ mà không được gặp gia đình.

4. Tù nhân lương tâm bị đối xử tệ trong trại giam

Vào lúc 9 giờ 35 phút tối 03 tháng 04 thầy giáo Đinh Đăng Định - một người bất đồng chính kiến nổi tiếng đã qua đời vì chứng bệnh ung thư. Trước đó, vào ngày 15/02 thầy giáo Đinh Đăng Định được trả tự do tạm thời. Lúc sinh thời thầy Đinh Đăng Định đã nhiều lần lên tiếng và từng đứng ra thu thập chữ ký của người dân nhằm kêu gọi nhà cầm quyền hủy bỏ dự án khai thác bauxite đang làm ô nhiễm môi trường xung quanh nơi ông cư trú. Chính vì điều này ông đã bị kết án 6 năm tù giam về tội "Lợi dụng tự do dân chủ xâm phạm lợi ích nhà nước”, hoạt động và tuyên truyền chống Nhà nước Việt Nam theo điều 88 Bộ Luật hình sự.

Anh Huỳnh Anh Trí, nằm bên phải qua đời vì nhiễm HIV trong tù

Tiếp đó vào ngày 5/7 tù nhân lương tâm Huỳnh Anh Trí qua đời vì đã nhiễm căn bệnh thế kỷ HIV/AIDS trong thời gian 14 năm ở chốn lao tù. Theo lời anh Huỳnh Anh Trí kể lại thì có rất nhiều tù nhân chính trị khác đã nhiễm HIV và qua đời trong thời gian thụ án. Anh Huỳnh Minh Trí bị nhiễm bệnh qua việc bị buộc phải sử dụng chung gông cùm với các bạn tù HIV.

Hàng loạt các tù nhân lương tâm khác đã bị chuyển trại ra xa khu vực gia đình họ sinh sống, gây khó dễ cho thăm nuôi. Nhiều trường hợp ốm đau không được chăm sóc sức khỏe, bao gồm chị Hồ Bích Khương, Đỗ Thị Minh Hạnh, blogger Nguyễn Văn Hải (Điếu Cày), Ngô Hào, Lê Quốc Quân, Đinh Nguyên Kha, Đặng Xuân Diệu v.v...

5. Biểu tình chống Trung Quốc

Lần đầu tiên tại Việt Nam, 20 tổ chức xã hội dân sự đã đứng ra kêu gọi biểu tình hòa bình phản đối Trung Quốc xâm lược, mang theo hình ảnh các tù nhân lương tâm như Anh Ba Sàm, Trần Huỳnh Duy Thức, Điếu Cày, Việt Khang v.v..., những người bị tù đầy vì lên tiếng phản đối một cách ôn hòa sự lệ thuộc của Việt Nam vào Trung Quốc. Cuộc biểu tình nhằm phản đối việc Trung Quốc hạ đặt trái phép giàn khoan HD981 trên vùng biển của Việt Nam, đồng thời kêu gọi chính phủ Việt Nam phải thay đổi chính sách ngoại giao với Trung Quốc.

Liên tiếp sau đó vào các ngày 13/5 và 14/5 là các vụ biểu tình bạo động tại các khu công nghiệp ở Bình Dương, Đồng Nai, Hà Tĩnh và Sài Gòn. Nhiều bằng chứng cho thấy các vụ bạo động này có sự sắp đặt của chính quyền, bởi vắng bóng lực lượng công an / an ninh khi những người kích động công nhân đập phá nhà xưởng xuất hiện.

Các công ty phải tự bảo vệ mình bằng các tấm biển: Chúng tôi yêu Việt Nam.

Ba nhà hoạt động Lê Thị Phương Anh, Phạm Minh Vũ và Trung Nghĩa bị công an Đồng Nai bắt giữ vì tội “gây rối trật tự công cộng” khi xuống tìm hiểu nguyên nhân của cuộc biểu tình bạo loạn tại Bình Dương. Theo dự kiến vào tháng 1/2015 sẽ diễn ra phiên xử sơ thẩm ba nhà hoạt động tại Đồng Nai. Trước đó, chị Lê Thị Phương Anh đã từng rất nhiều lần lên tiếng tố cáo tội ác của lãnh đạo cấp cao Việt Nam như phó thủ tướng Hoàng Trung Hải, nguyên tổng bí thư Nông Đức Mạnh…

6. Chiến dịch "Cà phê nhân quyền" và "Chúng tôi muốn biết" của Mạng Lưới Blogger Việt Nam

Mạng Lưới Blogger Việt Nam tổ chức các buổi gặp mặt bàn về các chủ đề liên quan đến quyền con người, có mời đại diện chính quyền tham dự nhưng đã không nhận được sự hồi đáp. Bên cạnh đó là chiến dịch “Chúng tôi muốn biết” cũng do Mạng Lưới Blogger Việt Nam khởi xướng nhằm yêu cầu nhà cầm quyền bạch hóa hội nghị Thành Đô năm 1990 mà Việt Nam đã ký kết với Trung Quốc.

7. Tác phẩm Đèn Cù

Vào ngày 20/8 và 21/11, tác giả Trần Đĩnh đã cho xuất bản tác phẩm Đèn Cù tập 1&2. Được biết tác giả Trần Đĩnh là người từng viết tiểu sử cho Hồ Chí Minh và rất nhiều lãnh đạo cao cấp khác. Mặc dù chỉ là tự truyện nhưng tác phẩm của ông chứa rất nhiều thông tin quý giá, giúp người đọc hiểu thêm về chuyện “thâm cung bí sử” của các nhân vật cao cấp nhất của đảng Cộng Sản Việt Nam từ những năm 1945. Có lẽ chính vì điều này mà một số độc giả tại Việt Nam đặt mua sách Đèn Cù qua mạng Amazon đã bị Bưu Cục Ngoại Dịch thu giữ với cáo buộc cuốn sách đã “vi phạm luật xuất bản 2012”.

Tuy nhiên, các độc giả tại Việt Nam không chịu thua việc thu giữ vô lý này. Một số người đấu tranh dân chủ trong nước đã “thách thức” bạn bè của mình đọc cuốn Đèn Cù bản PDF, qua đó gây quỹ để ủng hộ tác giả Trần Đĩnh.

8. Nhiều công dân bị cấm xuất cảnh và tịch thu hộ chiếu

Chỉ trong vòng 4 ngày từ 14/11 đến 17/11/2014, chính quyền Việt Nam đã cấm xuất cảnh và tịch thu hộ chiếu của ít nhất 5 công dân với lí do rất chung chung "bảo vệ an ninh quốc gia và trật tự an toàn xã hội". Các công dân bị cấm xuất cảnh gồm có: Hoàng Dũng, Nguyễn Nữ Phương Dung, Lưu Văn Minh, Lê Đức Triết và Nguyễn Công Thủ. Trước đó nhiều người khác đã bị cấm xuất cảnh với lý do tương tự, bao gồm Nguyễn Lân Thắng, Phạm Chí Dũng, Nguyễn Hồ Nhật Thành:

Danh sách không đầy đủ những người bị cấm xuất cảnh.

Có thể thấy rằng ngay cả khi Việt Nam được bầu vào Hội đồng Nhân quyền với số phiếu gần như tuyệt đối, thì điều đó cũng không đảm bảo rằng chính quyền Việt Nam sẽ đảm bảo và tôn trọng các quyền tự do tối thiểu của công dân.

9. Xét xử vụ án “2 xe máy đi hàng ba”

Ngày 12/12 vừa qua, tại tỉnh Đồng Tháp đã diễn ra phiên tòa phúc thẩm xét xử ba nhà hoạt động Bùi Thị Minh Hằng, Nguyễn Thị Thúy Quỳnh và Nguyễn Văn Minh trong vụ án “2 xe máy đi hàng 3”. Kết quả không nằm ngoài dự đoán của nhiều người khi chủ tọa phiên toàn tuyên y án sơ thẩm.

Trước đó vào ngày 26/8, cũng tại Đồng Tháp trong phiên xét xử sơ thẩm, nhà hoạt động Bùi Thị Minh Hằng đã phải nhận mức án 3 năm tù giam, Nguyễn Thị Thúy Quỳnh 2 năm tù giam và Nguyễn Văn Minh 2 năm 6 tháng tù giam.

Rất nhiều blogger và nhà hoạt động đã có mặt ngoài phiên tòa để cổ vũ tinh thần cho Bùi Thị Minh Hằng và đồng sự. Đây được coi là màn trình diễn lực lượng của các blogger Việt Nam.

Các blogger tham gia phiên tòa tại Đồng Tháp giơ bàn tay biểu lộ sự ủng hộ Quyền Con Người.

10. Chính quyền tiếp tục áp dụng điều luật 258 và 88 để bắt giữ các blogger

Ngày 5/5, trong khi dư luận chưa hết vui mừng bởi một số tù nhân lương tâm được trả tự do trước thời hạn thì chính quyền đã ra lệnh bắt khẩn cấp blogger Nguyễn Hữu Vinh – chủ trang thông tin Ba Sàm, và bà Nguyễn Thị Minh Thúy – cộng sự của ông Vinh, theo điều luật 258.

Trong vòng một tuần kể từ ngày 30/11 đến 27/12, chính quyền cộng sản Việt Nam tiếp tục ra lệnh bắt blogger Lê Hồng Thọ - chủ trang blog Người Lót Gạch, nhà văn Nguyễn Quang Lập (tức Bọ Lập) – chủ trang Quê Choa và blogger Nguyễn Ngọc Già. Thay vì sử dụng điều 258 như với các blogger khác, nhà văn Nguyễn Quang Lập đã bị khởi tố theo điều 88 Bộ Luật Hình sự với mức án nặng hơn khiến nhiều người lo ngại.

Nhà văn Nguyễn Quang Lập bị liệt nửa người do di chứng của một vụ tai nạn giao thông vẫn bị bắt giam vì viết blog.

Athena, CTV Dân Luận thực hiện